Zawieranie różnorodnych kontraktów jest nieodłączną częścią codziennego życia, ponieważ pomaga regulować relacje pomiędzy ludźmi, firmami oraz instytucjami. Często zakładamy, że wszelkiego rodzaju porozumienia muszą być spisane i podpisane, ale czy umowa słowna jest równie ważna i wiążąca jak ta na piśmie? Dowiedz się, jak udowodnić jej zawarcie i sprawdź, co mówi na temat ustnych ustaleń Kodeks cywilny.

Umowa ustna a Kodeks cywilny

Co do zasady w polskim ustroju prawnym panuje swoboda wyrażania oświadczeń woli. Art. 60 Kodeksu cywilnego stanowi, że: „wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej”.

Cytowany przepis nie wskazuje wprost na konieczność stosowania formy pisemnej, jednak warto pamiętać, że decydując się na umowę słowną, strony mogą mieć trudność, by w razie potrzeby udowodnić jej faktyczne zawarcie.

Jak udowodnić istnienie umowy ustnej?

Gdy porozumienie nie zostaje zawarte na piśmie, udowodnienie jego istnienia może stanowić pewne wyzwanie w przypadku sporu. Jeśli więc pomiędzy stronami zawarta została umowa ustna, to jak udowodnić ten fakt np. przed sądem? Zeznania świadków, mogących potwierdzić fakt słownego zawarcia kontraktu, to tylko jeden ze sposobów na udowodnienie, że do złożenia oświadczenia woli faktycznie doszło. Dowodem mogą być również dokumenty, wiadomości tekstowe, czy nagrania audio/wideo, które potwierdzają samo zawarcie umowy bądź jej warunki. Także samo zachowanie stron po zawarciu umowy słownej może być użyte jako dowód jej istnienia. Przykładowo, fakt, że jedna strona już rozpoczęła wykonywanie obowiązków wynikających z umowy, może potwierdzać jej zawarcie.

Kiedy umowa słowna jest nieważna?

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że w niektórych przypadkach Kodeks cywilny wymaga zawarcia umowy na piśmie (czasem wymagana jest forma aktu notarialnego) pod rygorem nieważności. Dotyczy to m.in. takich sytuacji, jak:

sprzedaż nieruchomości,
ustanowienie prawa do użytkowania wieczystego,
zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa,
zrzeczenie się dziedziczenia,
zawarcie umowy zawiązania spółki z o.o.,
zrzeczenie się praw autorskich przy umowie o dzieło.

W niektórych sytuacjach forma pisemna jest wymagana, jednak jej niezachowanie nie oznacza, że umowa słowna jest nieważna. Oświadczenia woli pozostają wiążące dla stron, jednak nie mogą one udowodnić jej zawarcia przed sądem, który w takim przypadku nie dopuści dowodów z przesłuchania stron ani zeznań świadków.

O czym jeszcze warto pamiętać?

Podsumowując, w wielu sytuacjach taką samą moc jak spisane porozumienie będzie miała umowa ustna, a Kodeks cywilny precyzyjnie określa przypadki, w których prawo wymaga formy pisemnej. Co do zasady, słowne porozumienia najbezpieczniej zawierać w przypadku prostych transakcji, codziennych umów dotyczących np. zakupu produktów spożywczych czy drobnych usług. Jeśli strony ufają sobie nawzajem lub istnieje pomiędzy nimi długoletnia relacja biznesowa, taka forma może być skuteczna i nie budzić większych wątpliwości.