Własność nieruchomości może przybierać różne formy. Jedną z nich jest spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, określane często mianem mieszkania lokatorskiego. Co w praktyce oznacza taki status, jak można go uzyskać i jakie uprawnienia daje on osobie zamieszkującej? Dowiedz się wszystkiego, co warto wiedzieć o uprawnieniach spółdzielni oraz ich członków i sprawdź, jaka jest różnica pomiędzy spółdzielczym lokatorskim a własnościowym prawem do lokalu.

Czym jest mieszkanie lokatorskie?

Kwestie związane z odpowiedzią na pytanie zawarte w nagłówku reguluje Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 o spółdzielniach mieszkaniowych. Zgodnie z nią za mieszkanie spółdzielcze lokatorskie uznaje się lokal oddany do użytku osobie dysponującej odpowiednim prawem nadanym jej przez spółdzielnię mieszkaniową. Nieruchomość należy więc do spółdzielni, która zawiera z lokatorem umowę o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. W zamian za oddanie mieszkania do użytkowania lokator zobowiązuje się do wniesienia wkładu własnego oraz uiszczania stosownych opłat, określonych przez statut spółdzielni oraz właściwe przepisy.

Mieszkanie lokatorskie a spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

Oczywiście taka forma zarządzania nieruchomością podlega określonym warunkom i wymogom, wynikającym z jej umocowania prawnego. Kwestią, która nurtuje wiele osób, jest to, czym mieszkanie spółdzielcze lokatorskie różni się od własnościowego. Zarówno w jednym, jak i drugim, przypadku właścicielem nieruchomości jest spółdzielnia, jednak:

posiadacz mieszkania własnościowego może swobodnie nim rozporządzać, np. sprzedać, zapisać w spadku lub zabezpieczyć nim kredyt bankowy,
spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu daje jedynie możliwość użytkowania nieruchomości. Nie podlega ono zbyciu osobie trzeciej ani dziedziczeniu.

Wyraźnie widać więc, że mieszkanie własnościowe w odróżnieniu od lokatorskiego prawa do lokalu daje znacznie szersze uprawnienia i w praktyce jest znacznie bliższe pełnej własności nieruchomości.

Kto może zamieszkać w mieszkaniu lokatorskim?

Skoro lokatorskie prawo do lokalu nie może być przedmiotem kupna ani dziedziczenia, zasadne jest pytanie o to, w jaki sposób można je nabyć. Jedyną drogą jest uzyskanie go bezpośrednio od spółdzielni mieszkaniowej, co – jak nietrudno się domyślić – wymaga w pierwszej kolejności bycia jej członkiem, a następnie wniesienia wkładu własnego, zwykle w wysokości 20-30% wartości mieszkania spółdzielczego lokatorskiego. Prawo do nieruchomości nabywa się w momencie zawarcia ze spółdzielnią stosownej umowy.

Czy mieszkanie lokatorskie można przekształcić we własność?

Prawo umożliwia również przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu w odrębną własność. W tym celu niezbędne jest wystąpienie ze stosownym wnioskiem. Po sporządzeniu przez spółdzielnię wyceny mieszkania (cała procedura może potrwać nawet kilka miesięcy) wymagane jest przekazanie na jej konto kwoty wykupu oraz zawarcie z nią umowy o ustanowienie odrębnej własności – wymagana jest w tym przypadku forma aktu notarialnego.